Jolasa

Blog honen sarreran edo deskribapenean, aisialdia, jolasaren bidezko heziketa bezala definitu dut. Beraz, hau horrela izanik, jolasak duen garrantzia, batez ere haur eta gazteen heziketan, ezin dugu ukatu.

Jolasen helburu nagusia ongi pasatzea da, baina horrez gain, balore ezberdinak ere transmititu daitezke (laguntasuna, errespetua, hezkidetza...).

Arrazoi ezberdinengatik (Haurrek gutxiago jolasten duteherri edo auzoetako kaleetan, jostailuen merkataritzaren eragin basatia, lehiakortasun akademikoaren gizartean bizitzea,...), jolas libre edo bat batekoa desagertzen joan da. Jolasak galduz joan dira, transmisioaren katea apurtu baita (familia, kalea), eta gehienek gehienek oso gune zehatzetan eta ozta ozta iraun dute.

Produktibitatea helburu dugun gizarte honetan, produktua sortzea ez duen beste edozein jarduera denbora galtzetzat hartzen da. Horixe da, aisialdiak eta jolasak apurtu nahi duen uste okerra, jolasa denbora irabazteko tarteko bat baita.

Madrileko ostatu bateko horman kartel bat dago: "debekatuta dago abestea" dio.
Rio de Janeiroko aireportuko horman kartel bat dago: "debekatuta dago maletak eramateko orgatxoekin jolas egitea" dio.
Beraz: oraindik ere bada abesten duenik, oraindik ere bada jolas egiten duenik.
Eduardo Galeano
Jolasaren elementuak:

• Askea
• Bereizia
• Arautua
• Ez produktiboa
• Zorizkoa
• Jarduera atsegina, kitzikagarria
• Irudizkoa

"Jolasa fikzioa da, eta irudimenaren munduaren baitakoa da; beraz, jolasaren bidez, hizkuntza, jarrerak, arauak, oroitzapenak,... lantzen dira." Vigostky

Hurrengo web-gune honetan, Urtxintxak bildutako hainbat Euskal jolas ikusiko dituzue, Bakoitza nola jolasten den ongi azalduta dago baita nori zuzendua eta beste hainbat gauza ere:

http://www.aisia.net/jolasak/jolasen_zerrenda.php

AISIA ETA KONTSUMOA

Gaur egungo gizarte kapitalista honetan kontsumismoa barru barruraino sarturik daukagu, eta horrek gure aisialdia bizitzeko moduan ere izugarrizko eragina du.

Gizarteak berak, kontsumista bilakatzen gaitu. Beherapenak, gabonak,... besteak beste dira horren adibide garbia. Neguko edozein larunbatetan merkatal zentruren batera joanez gero (are gehiago eguraldi txarra egiten badu) jendez beteta egoten dira. Jendea egun pasa mendira edota zerbait bisitatzera joan beharrean, erosketak egitera joaten da. Honekin ez dut esan nahi erosketak egitea txarra denik, baina askotan behar ez ditugun gauzak erosten bukatzen dugu, behin joanda nola bueltatu ezer gabe!

Aisialdian eragina duen beste kontsumismo mota bat bideojoko eta horrelakoena da. Oraingo haur eta gazte gehienek dute mugikorra, ordenagailua, telebista gelan, bideojokoak,... Haur eta gazte hauetariko askok, nahiago izaten dute etxean gelditu, lagunekin kalera irten baino. Gainera etxean daudenean ere gelan isolatuta egoten dira, beraien bideojokoekin edota interneten nabigatzen. Horrelako jendea arazoak izaten ari da, gauza guzti horiekiko menpekotasuna du, eta gainera gizarteratzeko arazoak ere baditu, ez baitakite besteekin erlazionatzen.

Bueno, horiek muturreko kasuak dira, baina adibide gisa balio digute, gure begien aurrean dugun arazoaz konturatzeko. Horrek ez du esan nahi bideo jokoak, telebistak edota ordenadoreak kendu behar direnik, baina erabiltzen jakin behar dira. Guztiarekin gertatzen den bezala, gehiegizko erabilera kaltegarria izan daiteke.

Honekin zerikusi handia duen bideo bat ikus dezakezue, "Aisialdiaren Alternatibak" izenburuarekin aurretik egin dudan sarrera batean. Ikusi ez baduzue, ikustea gomendatzen dizuet!

AISIALDIKO HEZKUNTZA

Aisialdiko heziketak, printzipioz, zeregin bikoitza du: alde batetik, gizabanakoak duen atsedenaldian heztea, eta bestetik, atsedenaldirako heztea.

Lehenengoari dagokionez, soilik heziketa motaren bat garatzen den denbora epeaz hitz egingo genuke. Aisialdia, kasu honetan, hezigarria den ekintza bat garatzeko denbora da. Dena dela, gerta liteke, une horretan garatzen den ekintzak aisialdiarekin zerikusirik ez izatea (oposizioak prestatzeko, birziklatze edo trebatze ikastaroak egiteko,...)

Bigarrenari dagokionez, aisialdia helburu bihurtzen da, hots, gizakia prestatu nahi da bere atsedenaldia modurik positiboenean bizi dezan.

Bi kontzeptu hauek ez dira elkarren arten baztergarriak, azken finean, aisialdiaren bitartez hezteaz hitz egiterakoan, bi definizioen arteko lotura egiteaz gain, kontzeptu zabalago bat lortzen baitugu: gizabanakoa aisialdiaz baliatuz aisialdia bizitzeko prestatzen da; denbora horretan garatzen diren ekintzak aberatsak diren neurrian astialdi aberats bat bizitzea lortuko da.

Aisialdiko heziketaren oinarriak:

• Denboren arteko polarizazioa gelditu
• Aisialdi hezigarrirako denbora batu
• Heziketa eremu desberdinen partaidetza
• Ez aspergarria
• Zer eta nola-ren autonomia
• Ongi pasa, sortu eta ikasi: elkarren arteko osagarritasuna
• Kontenplazio hutsari errespetua
• Ebaluaketa: ekoizpen hutsera ez mugaturik
• Egunerokotasunean plazerra suspertu
• Ez ohikotasunaren aukera bultzatu
• Gizabanakoaren aisia eta aisi konpartitua bateragarriak egin
• Aisialdi eredu kaltegarriei, kaña!

LUDOTEKA

Ludotekak aisialdia aurrera eraman ahal izateko dauden lokalak dira, haurrei zuzenduak daude. Hurrak mailegu zerbitzuan jostailuak lortu ditzaketen lekua, ludotekari edo hezitzaile baten laguntzaz jolastu dezaketelarik.

Honela, haur ludotekak definitzerakoan, haur eta gazte adinari zuzenduak dauden instituzio atseden kulturalak direla azpimarratu behar da. Hauen funtzioa haurraren pertsonalitatea garatzea da, honetarako bitartekoa jolasa eta jostailua delarik.

Ludotekaren helburuak:

• Haurrek gustokoak dituzten jostailuen eskeintza.
• Taldeko jolasaren garapena, adin beretsuko lagunekin.
• Haurra eta helduaren arteko komunikazio eta harremanaren hobetzea.
• Jostailu baten erosketaren aurrean orientazioa eskeintzea.
• Heziketa berezia behar duten haurrei material ludikoaren eskaintza
• Hautsitako jostailuen konponketa
• Ludotekako tailerretan jostailuen eraikitzea
• Jolasa eta jostailuaren inguruko ekintza ludikoak antolatu
• Jostailuaren aurrean haurrak duen erreakzioaren behaketa
  
• Jostailuaren material kalitatea aztertu eta okerrenbat egongo balitz egileari honen berri eman.

Ludotekakbetetzen dituen funtzioak:

1. Funtzio pedagogikoa: Jolasaren funtzio hezitzailea kontuan harturik, jolas on eta egokien hautesketa egiten du, haurraren adinara egokitua.
2. Gizarte funtzio egokitzailea: Ludotekak aukera berdina ematen die egoera familiar, ekonomiko eta sozial desberdina duten haurrei, honela desberdinketa sozio-kulturalak murrizten dituelarrik.
3. Funtzio komunitarioa: Jostailuen erabilpena eta ardura amankomuna da. Gurasoentzat aholkularitza eskeintzen da.
   

EUSKARA AISIALDIAN

Guztiok dakigun moduan, euskara hizkuntza gutxiagotua (minoritarioa) da egun Euskal Herrian. Gaztelaniaren eta frantsesaren erabateko nagusitasunak euskara egoera larrira bultzatzen du, elebitasun desorekatuko egoerara, hau da, egoera diglosiko larrira. Gainera, mundializazioak erronka berriak sortu ditu hizkuntzaren normalizazioan.

Euskara normalizatzeko prozesuaren inguruan azken hamarkadetan herri mugimendu indartsua sortu da gurean euskararen alde. Hizkuntza politikari dagokionean, baina, gure herriaren zatiketa politiko-administratiboaren ondorioz hizkuntza politika ezberdinak ezagutu ditugu erakundeen aldetik, aldeko zein kontrakoak.

Hizkuntza bat jakiteak ez du bermatzen bere erabilera, eta egun, hori da lortu beharreko erronka. Horregatik ezinbestekoa da lan munduan euskara erabiltzea eta aisialdia ere euskaraz egitea.

Aisialdiaren erabileran, bereziki aipatu behar da haur eta gaztetxoen erabilera. Aisialdian hizkera ez formala erabiltzen da, eskolan irakasten ez dena, kalean erabiltzen dena hain zuzen, aisialdian. Aisialdia euskaraz bizitzea hau normalizatzeko gakoetako bat da. Hizkuntzak gozagarri izan behar du, ez gainditu beharreko irakasgai bat, ez betebehar bat, gehiago erabiliko badute. Ondo pasatzen dutenean euskaraz aritzea lortzen badugu, urrats handia izango da.

UDAKO EGITASMOAK

Haur eta gazteei zuzenduriko aisialdian, oso ohikoak dira udaran egiten diren ekintzak. Udan eskola ez dutenez denbora libre asko izaten baitute eta denbora hori aisialdirako erabiltzea oso aproposa da.

Udako egitasmo hauen baitan ere funtzio pedagogikoak daude. Hezitzaileak haur eta gazteei heziketa egitasmo baten baitako baloreak transmititzea dute helburu: sorkuntza, laguntasuna, sentiberatasuna, autonomia pertsonala,...

Egitasmo hauek gaurko gizartean funtzio ezberdinak betetzen dituzte, segun eta nondik begiratzen dugun:

• Gurasoentzat: Gehienatan haurrak nonbaiten "uzteko" aukera bezala ikusten dute, urtean zehar eskolak bete duen funtzioa jarraituz. Baina badira haurrak erlazionatzeko edota jolasten ikasteko bidaltzen dituztenak ere (oso gutxi, tamalez)
• Haur eta gazteentzat: Erlazionatzeko, ingurune berriak ezagutzeko, ohikoak ez diren ekintzak burutzeko, balore nahiz helburu batzuen baitan hazteko,...
• Hezitzaileentzat: Komunitate/errealitate batekiko konpromisoa gauzatzeko aukera, sarrera ekonomiko gisa, arlo teorikoa praktikan jartzeko, errealitate/ingurune berriak ezagutzeko aukera, beste hezitzaileekin elkarrekintza,...
• Gizartearentzat: Egoera sozioekonomiko gutxiagotuetan dagoen jendearen partaidetza bultzatu/ahalbideratu, heziketa eremu berrien onarpena suposatzen du,...

Udan egin ohi diren egitasmo ezberdinak hurrengoak dira:

• UDALEKU IREKIAK:

Normalean udaran zehar, tokian tokiko ikastetxeetan gauzatzen dira. 3-11 urte bitarteko haurrei zuzendua egoten da eta gehienetan goizez bakarrik izaten da, asteko bost egunetan, asteburuetan ez. Dena dela, ezaugarri hauek aldakorrak dira talde ezberdinen arabera.Udaleku irekiak gainontzeko egitasmoetatik bereizten dituen ezaugarria zera dela esan genezake:haurrak etxera joaten direla lotara.

• UDALEKUAK:

Haurretik prestatuta dauden aterpetxeetan garatzen dira.Bertan, 6-12 urte bitarteko haurrek, hezitzaileekin batera, udalekuak irauten dituen egunetan zehar, denentzat ahalik eta positiboena izango den elakarbizitza eraiki beharko dute. Ekintza ohikoenak: tailerrak, irteerak, jolas erraldoiak (interes gune ezberdinetatik abiatuz), ...

• IBILALDIAK:

Oinez edota bizikletan egin ohi diren ibilbideak dira, non ohikoena egun bakoitzean leku ezberdin batean lo egitea den. Esperientzia zeharkaldietako gune ezberdinak bisitatzean datza, hau da, paisaia ezberdinak ikuskatu eta taldearekin bizipenak konpartitzean.

• KANPALDIAK:

Naturarekiko kontaktu zuzena ahalbidetzen duten heziketa egitasmoak dira, beraz, kanpin dendetan gauzatzen dira eta orokorrean 6 urtetik gorako haur eta gazteekin. Gauzatzen diren ekintzek ere harreman zuzena edukiko dute ingurune naturalarekin eta beronekiko harremanarekin.

• EGONALDIAK:

Denbora tarte garrantzitsu bat eskaintzen zaio ekintza mota konkretu bat egiteari: ingelera edota euskararen irakaskuntzari, abentura ekintzak egiteari, bidaiatzeari, ... Beraz, interesgune bat zehazten da eta egonaldian zehar erreferentzia bilakatzen den gaia izanik, ekintza ugari burutzen dira gaia jorratzeko.

• AUZOLANDEGIAK:

Boluntarioen laguntza behar duten gizarte proiektuetan oinarritzen dira: ingurumenaren zainketa, eraikinen berrikuntza,... Orokorrean, goizez proiektuaren lanak burutzen dituzte etaarratsaldean, berriz, aisialdiko ekintzak.

• ELAKARTRUKEAK:

Ingurune ezberdinetako gazteak elkar ezagutzeko, ohiturak elkartrukatzeko, euren herriak ezagutzeko,...

AISIALDI ESKOLAK

Aisialdia aurrera eramateko, hainbat profesionalen lana behar da, eta hain zuzen profesional horiek formatzeko helburuarekin sortzen dira aisialdi eskolak.

Esan beharra dago aisialdi eskola ugari daudela, hona hemen hauetariko batzuen helbideak:
http://www.txatxilipurdi.com/
http://alaiki.net/rojo.htm?qColor=rojo&idioma=E
http://www.gaztetxoak.com/euskara/intro_e.htm
http://www.keima.net/


Oraingoan Urtxintxaren Aisialdi Eskolari buruz hitz egingo dugu. Urtxintxa Astialdiko Eskola 1986an jaio zen astialdi hezkuntza eredu ezberdin eta berritzailea eskaintzeko asmoz. Hauen ekintza nagusiena, heziketa ez-formalean hezkuntza bultzatzea eta garatzea da, ekite komunitarioan jarduteko gizarte-agenteak prestatzeko helburuaz.

Hezkuntzaren ezaugarriak:

• Hezkidetzailea (parekidetasuna)
• Kritikoa
• Ikertzailea
• Dinamikoa
• Sortzailea
• Etengabeko egokitzapena
• Anitza
• Euskalduna

Eskaintzen dutenaren ezaugarria:

• Kalitatezko profesionalak
• Hezkuntza pertsonalizatua
• Programa berritzaileak
• Baliabide material egokiak eta eguneratuak
• Gaurkoturik dagoen materiala
• Kudeaketa eraginkorra

Metodologia:

• Partehartzailea
• Aktiboa
• Praktikoa
• Ikertzailea
• Ebaluaketa jarraia
• Iraunkorra

Zeinekin elkarlanean:

• Elkarteak: aisialdia, euskara, gurasoak,emakumea, gazteak, etorkinak...
• Ikastetxeak: irakasleak, ikasleak, begiraleak,...
• Enpresak: abentura, formazio,...
• Erakundeak: udalak, foru aldundia, berritzeguneak,...
  

Informazioa http://www.urtxintxaeskola.org/euskera/urtxintxa.php-tik hartua

AISIALDIA HIRUGARREN ADINEAN

Aisialdiaz hitz egiterako orduan, inkonszienteki, haur eta gazteetan pentsatzen dugu. Baina aisialdia adin tarte guztiei zuzendua dago.

Hirugarren adina, adin tarte oso berezia da, lan munduaren partaide izeteari utzi dioten pertsonak dira eta denbora libre asko dute. Baina ez dute jakiten zer egin libre duten denbora guzti horretan.

Beraz, gaizki sentitzeko joera dute, ez dakite ondo zein den beraien lekua eta ezertarako balio ez dutela pentsatzen hasten dira. Horrez gain, gizarteak ere askotan bazterturik dugun kolektiboa da.

Hau guztia kontutan hartzen badugu, aisiadia hirugarren adinean zein garrantzitsua den ikusiko genuke. Geure burua baliagarri sentitzeak, bizi baldintzen onura baitakar.

Gero eta elkarte eta zentru gehiago daude, kolektibo honen dinamizazioari zuzenduta. Sasoi horretan, gozamena eta beste pertsonekin elkartzea dira asisialdiaren abiapuntuak, bestetan bezala. Ariketa fisikoari zuzendutako ekintzak ere antolatzen dira, baina kontuan izan behar da beraien adina eta kapazitatea, askok ezingo baitute edozein ariketetan parte hartu.

Elkarte edo zentru bakoitzak ekintza desberdinak antolatzen ditu(eskursiloak, festak, ikastaroak...) eta ekintza bakoitzak helburu espezifikoa izaten du(psikomotrizitatea lantzea, entretenitzea, bakarrik ez sentitzea,...).

Antolatzen diren ekintza guzti hauek harrera bikaina izaten dute, oso gogotsu hartzen dituzte. Horrek erakusten digu adineko jendeak bere ahalbide fisiko mentalak,... garatzeko duen sekulako gogoa.